In onze maatschappij komt het gebruik van uiteenlopende middelen, zoals alcohol, drugs en medicijnen, geregeld voor. Het onderscheid tussen recreatief gebruik en problematisch gebruik kan echter lastig te maken zijn. Vraag je je af hoe je problematisch middelengebruik kan herkennen? Belangrijk is om de signalen tijdig te zien, zoals bij bijvoorbeeld ketamine verslaving en het onderwerp bespreekbaar te maken. Hierdoor kan erger vaak worden voorkomen.
Wat verstaan we onder problematisch middelengebruik?
Onder problematisch middelengebruik verstaan we het gebruik van middelen dat leidt tot fysieke, psychische of sociale problemen. Dit kan variëren van verlies van werk of problemen binnen relaties tot gezondheidsklachten en een veranderde stemming. Problematisch gebruik beperkt zich niet tot één bepaald middel, maar kan voorkomen bij nicotine, alcohol, medicatie of illegale drugs. Door deze brede definitie is het van belang alert te zijn op veranderingen in gedrag of gezondheid die kunnen duiden op overmatig gebruik.
Vaak wordt het probleem geleidelijk zichtbaar. Waar iemand in het begin misschien slechts af en toe gebruikt, kan de frequentie toenemen. Ook het niet kunnen minderen of stoppen terwijl dat eigenlijk wel zou moeten, behoort tot de kenmerken van problematisch middelengebruik. Dit geldt zowel voor jongeren als voor volwassenen.
Signalen van problematisch middelengebruik
Er zijn verschillende signalen die kunnen wijzen op problematisch gebruik van middelen. Veranderingen in gedrag, zoals plotselinge stemmingswisselingen, meer teruggetrokken of juist prikkelbaar worden, zijn mogelijke aanwijzingen. Daarnaast kunnen lichamelijke klachten zoals vermoeidheid, slechte hygiëne en een verandering in eetgewoonten aan het licht komen. Op de lange termijn kunnen deze klachten verergeren en leiden tot serieuze gezondheidsproblemen.
Andere opvallende signalen zijn het verwaarlozen van werk, studie of sociale contacten. Mensen die problematisch gebruiken kunnen afspraken niet nakomen, sluiten zich af of raken in de financiële problemen door de aanschaf van middelen. Wanneer middelengebruik de voornaamste manier wordt om met emoties of stress om te gaan, is dat vaak een duidelijk teken van problematiek.
Het verschil tussen gebruik, misbruik en afhankelijkheid
Het onderscheid tussen gebruik, misbruik en afhankelijkheid is soms lastig te maken. Iemand die af en toe gebruikt hoeft niet direct een probleem te hebben. Op het moment dat gebruik uit de hand loopt en leidt tot negatieve gevolgen, spreekt men van misbruik. Als stoppen of minderen vervolgens niet meer lukt en het leven draait om het middel, is er sprake van afhankelijkheid.
Het herkennen van deze verschillen is cruciaal voor het bieden van passende hulp. Voor bijvoorbeeld ouders of partners kan het lastig zijn om aan te geven waar de grens ligt. Raadpleeg daarom bij twijfel altijd een specialist. Vraag eventueel geheel anoniem online om advies.
Wat kun je doen als je problematisch gebruik vermoedt?
Als je vermoedt dat iemand in je omgeving problematisch gebruikt, is het belangrijk om het gesprek open en zonder oordeel aan te gaan. Laat merken dat je je zorgen maakt en benoem concreet wat je hebt opgemerkt, zonder verwijt. Luisteren en begrip tonen staat centraal. Bespreek rustig welke stappen mogelijk zijn en verwijs indien nodig naar professionele hulp, zoals via de huisarts of gespecialiseerde hulpinstanties.
Het vroegtijdig herkennen van problematisch middelengebruik kan grote gevolgen helpen voorkomen. Door proactief te zijn, kun je steun bieden. Iedereen kan met middelengebruik te maken krijgen, of het nu direct of indirect is. Blijf alert op veranderingen en wees niet bang om hulp in te schakelen wanneer je twijfels hebt. Zo geef je jezelf of een ander de beste kans op herstel of preventie van zwaardere problematiek.
